Anne Visser

Deprescribing: Het afbouwen van medicatie voor een betere gezondheid

Anne Visser is sinds vier jaar werkzaam als Specialist Ouderengeneeskunde binnen Zuyderland en zet zich momenteel in voor een belangrijk en relatief nieuw onderzoeksgebied: Deprescribing. Dit is het proces waarbij medicijnen die onnodig of mogelijk onjuist zijn, worden afgebouwd of zelfs volledig gestopt. Het doel van Deprescribing is om medicatiegebruik te optimaliseren en zo de kwaliteit van leven van patiënten en cliënten te verbeteren.

Van interesse tot promotieonderzoek
Annes interesse in medicatieoptimalisatie ontstond tijdens haar geneeskundeopleiding. “Ik kwam er tijdens een stage achter dat medicatiegebruik bij ouderen een complex, maar ontzettend boeiend onderwerp is. Vooral omdat het eigenlijk echt een doktersaangelegenheid is en het feit dat er nog maar weinig onderzoek naar gedaan was, maakte het voor mij extra interessant.” vertelt Anne. “Dat zag ik als een uitdaging.”

Binnenkort promoveert Anne op het onderwerp Deprescribing. Deprescribing is een relatief onbekend onderwerp, er werd pas in 2004 voor het eerst over geschreven. Sinds 2015 is er een duidelijke groei in wetenschappelijk onderzoek over dit onderwerp. Anne heeft hier met haar onderzoek een waardevolle bijdrage aan geleverd.

Het onderzoeksproces
Deprescribing is niet eenvoudig. Het afbouwen van medicatie wordt altijd onder begeleiding van een professional uitgevoerd. “Je kunt niet zomaar stoppen met medicijnen,” benadrukt Anne. “Tijdens mijn onderzoek was hiervoor dan ook een goed doordacht proces nodig, inclusief medisch ethische toetsing en regelmatige controles door onafhankelijke instanties.”

Anne begon haar promotieonderzoek met een literatuurstudie, gevolgd door een interventiestudie waarbij werd getest of medicatiegebruik via een specifiek algoritme afgebouwd kon worden. Dit proces nam ongeveer 2 tot 3 jaar in beslag. Naast het onderzoeken van de effectiviteit van Deprescribing, richtte haar onderzoek zich ook op de obstakels die artsen en apothekers tegenkomen bij het stoppen van medicijnen.

Impact van COVID-19
Tijdens de onderzoeksperiode kwam de coronapandemie opzetten. Anne gebruikte deze periode om het effect van medicatiegebruik bij mensen met COVID-19 te onderzoeken. “We onderzochten of de hoeveelheid medicijnen die iemand gebruikt, invloed had op de overlevingskansen van patiënten. Ook hier bleek weer dat de juiste hoeveelheid en soort medicatie cruciaal zijn.”

Bewonersparticipatie
Een belangrijk onderdeel van het onderzoek was de betrokkenheid van bewoners. Zij konden uiteraard zelf beslissen of ze wilden deelnemen aan het onderzoek. De meesten stonden hier positief tegenover, vooral omdat ze het fijn vonden dat hun medicijngebruik goed werd bekeken. Toch waren sommigen aanvankelijk bezorgd of het wel veilig was om minder pillen te gebruiken. Nadat het proces uitgebreid werd toegelicht, werd ook deze groep meestal overtuigd van de voordelen.

Bij bewoners met dementie was het echter lastiger, omdat zij zelf vaak niet in staat waren om beslissingen te nemen. In deze gevallen lag de keuze bij familieleden, die soms aarzelden om de verantwoordelijkheid op zich te nemen. 

De voordelen van Deprescribing
Het belangrijkste doel van Deprescribing is medicatieoptimalisatie: het verminderen van medicijnen die niet echt nodig zijn, met als gevolg minder bijwerkingen en complicaties zoals bijvoorbeeld zelfs ziekenhuisopnames. Uit steeds meer onderzoeken blijkt dat dit proces, mits goed uitgevoerd, alleen maar voordelen oplevert. Voor artsen kan het proces aanvankelijk tijdrovend zijn, omdat alle informatie grondig moet worden verzameld. Maar op de lange termijn levert het juist tijdwinst op doordat patiënten minder bijwerkingen ervaren. De kwaliteit van leven verbetert waardoor er minder doktersbezoeken nodig zijn.

“Vaak hoor je ook dat artsen zeggen dat er te weinig kennis is over dit onderwerp.” vertelt Anne. “Maar in mijn onderzoek gaven de Specialisten Ouderengeneeskunde juist aan dat dit echt iets is waar ze goed in zijn en dat zij goed voorbereid zijn om dit proces te begeleiden, iets wat in eerdere studies nog niet zo naar voren is gekomen.”

Deprescribing binnen Zuyderland en daarbuiten
Anne kijkt enthousiast naar de toekomst van Deprescribing. “We breiden momenteel het aantal medicatiereviews uit. Het doel is om deze werkwijze binnen twee jaar Zuyderland-breed te implementeren.” Ook buiten het verpleeghuis, bijvoorbeeld bij huisartsen, wordt het steeds belangrijker om kwetsbare ouderen jaarlijks te screenen op medicatiegebruik. Zuyderland werkt hierin samen met huisartsen, apothekers en zorgteams om het proces van medicatiebeoordelingen verder te ontwikkelen. Dit wordt regio per regio uitgerold, met als eerste locaties Kollenberg en Hoogstaete.

Reacties van professionals
Huisartsen en apothekers reageerden overwegend positief op de nieuwe aanpak. In het begin was er wat weerstand bij zorgmedewerkers, die het zagen als een extra taak, maar gaandeweg zagen zij ook de voordelen, zoals kortere medicatierondes en een betere kwaliteit van zorg én leven voor de patiënt.

Wat heeft Anne verrast?
“Wat mij het meest heeft verwonderd, is de intrinsieke motivatie van artsen. Dat kwam in eerdere studies niet naar voren, maar in mijn onderzoek bleek dat zij echt enthousiast waren om bij te dragen aan medicatieoptimalisatie,” vertelt Anne. “Wat ook verrassend was, is dat bij de helft van de deelnemers het lukte om medicatie af te bouwen. Aanvankelijk vond ik dat wat teleurstellend, maar bij de andere helft bleek er een geldige indicatie te zijn voor het medicijngebruik, en dan kun je simpelweg niet afbouwen.”

Het onderzoek naar Deprescribing is een grote stap naar betere en persoonlijkere zorg voor ouderen, en Anne speelt daarin een belangrijke rol. Met haar enthousiasme en inzet voor het verbeteren van medicatiegebruik helpt ze mee aan een gezondere toekomst voor veel ouderen.