Haarverzorging

Haaruitval bij chemotherapie wordt veroorzaakt doordat de haarvormende cellen door de chemotherapiemiddelen worden beschadigd. De werking van hoofdhuidkoeling berust op het verlagen van de temperatuur van de hoofdhuid. Hierdoor neemt de doorbloeding rondom de haarwortels af. Haarvormende cellen nemen hierdoor minder chemotherapie op. Soms wordt haaruitval grotendeels voorkomen. Hoofdhuidkoeling kan niet voorkomen dat overige lichaamsbeharing uitvalt.

Resultaten
Hoofdhuidkoeling wordt als succesvol beschouwd wanneer een patiënt dusdanig tevreden is met het haarbehoud dat er geen behoefte is aan het dragen van een pruik of andere hoofdbedekking. De resultaten bij de toepassing van hoofdhuidkoeling variëren sterk en zijn vooral afhankelijk van het soort chemotherapie de dosering van de chemotherapie. Succes is tot slot ook afhankelijk van het haartype. De intake-verpleegkundige kan u vertellen of u wel of niet in aanmerking kunt komen voor de hoofdhuidkoeling. Uw oncoloog beoordeelt of het verder medisch verantwoord is dat u de hoofdhuidkoeling kunt toepassen. Vervolgens kunt u dan zelf beslissen of u de hoofdhuidkoeling gaat gebruiken.

Risico
Er bestaat een theoretisch risico dat door hoofdhuidkoeling eventuele uitzaaiingen van de tumor in de hoofdhuid niet optimaal worden behandeld. Dit is echter uit onderzoek nooit aangetoond. Op basis van onderzoek bij borstkankerpatiënten is er geen enkele aanwijzing dat hoofdhuidkoeling de kans op uitzaaiingen in de hoofdhuid vergroot. Van andere tumoren dan borstkanker zijn er veel minder gegevens over dit onderwerp bekend. Uitzaaiingen in de hoofdhuid zijn bij bijna alle soorten kanker zeldzaam. Bij vragen of onduidelijkheden, raadpleeg uw oncoloog.

Werkwijze
Bij Zuyderland ziekenhuis beschikken we momenteel over 6 hoofdhuidkoelers. Deze behandeling wordt toegepast op het oncologisch dagcentrum op oost 53. Hoofdhuidkoeling wordt toegepast door vóór, tijdens en na het infuus met chemotherapie de hoofdhuid te koelen door middel van een koel-kap. Door deze koel-kap circuleert een koude vloeistof die wordt gekoeld door een koelmachine. De koel-kap is doormiddel van een slang verbonden aan de koelmachine.

De koel-kap wordt op het hoofd geplaatst. Voor een optimaal resultaat is het van belang dat de kap goed past. Als u voor de eerste chemokuur met hoofdhuidkoeling komt, zal de koel-kap worden aangemeten die het best aansluit op uw hoofd. Hier overheen komt een overkap van textiel met een band om de kin voor een betere aansluiting. De circulerende vloeistof koelt terug tot -5 tot -6 graden Celsius. De temperatuur van de hoofdhuid verlaagt tot ongeveer 15-20 graden Celsius.

Op de dag van de behandeling willen wij graag dat uw haar schoon gewassen is. Gebruik ook geen haarlak of gel. Draag geen haarspelden tijdens de hoofdhuidkoeling. Uw bril kunt u tijdens de hoofhuidkoeling ophouden.

Indien u snel last heeft van hoofdpijnklachten is het raadzaam 1 uur voor uw afspraak op de dagbehandeling 2 paracetamol van 500mg in te nemen.

Hoofdhuidkoeling werkt alleen als deze bij elke chemotherapie behandeling wordt toegepast.

U kunt altijd stoppen met hoofdhuidkoeling als u het niet goed verdraagt of de mate van haarbehoud niet aan uw verwachtingen voldoet.

Voor-koelen
30 minuten vóór het begin van de chemokuur wordt gestart met de hoofhuidkoeling. Voor het aanbrengen van de kap maken wij uw haar nat gemaakt. Tijdens de voorkoel-tijd kan het infuus worden ingebracht.  Hoe u de hoofdhuidkoeling ervaart is persoonsafhankelijk. De eerste 10-15 minuten kan de kou op uw hoofd onaangenaam aanvoelen. U kunt hoofdpijn krijgen, waarvoor paracetamol over het algemeen afdoende is. Wel kunt u het koud krijgen over uw gehele lichaam. Daarom raden wij u aan om warme kleding (een vest/trui) mee te nemen. Ook is er altijd een deken beschikbaar op afdeling.

Koelen tijdens de toediening van chemotherapie
U neemt plaats op een comfortabele behandelstoel tijdens de hoofdhuidkoeling en toediening van chemotherapie. U kunt niet rondlopen als de kap aan de machine gekoppeld is. Tijdens het gebruik van de hoofdhuidkoeler kunt u wel naar het toilet. De hoofdhuidkoeler wordt dan even losgekoppeld. Houd het bezoek aan toilet zo kort mogelijk en vraag vervolgens de verpleegkundige om weer gekoppeld te worden met de hoofhuidkoeler.  Hoofdhuidkoeling toepassen op een bed is minder comfortabel.

Na-koelen
Na afloop van de chemokuur volgt er nog na-koel-tijd tussen de 20 en 90 minuten; dit is afhankelijk van het soort/soorten chemotherapie die u krijgt. Door het toepassen van hoofdhuidkoeling bent u 1- 2 uur langer in het ziekenhuis.

Verloop van de behandeling
Ook als hoofdhuidkoeling wordt toegepast (en succesvol is) treedt er meer haarverlies op dan normaal gesproken. Tijdens toepassing van hoofdhuidkoeling kan haarverlies geleidelijk toenemen en pas na enkele behandelingen zichtbaar worden. Tot nu toe is in de praktijk gebleken dat de mate van haarverlies het grootst is na de eerste twee kuren. Enkele dagen voordat het haarverlies begint kan haarpijn optreden, die kan aanhouden tijdens de periode van haarverlies.

Tijdens de periode van hoofdhuidkoeling blijft het haar groeien, maar een stuk langzamer dan normaal. De conditie van uw haar gaat door de chemotherapie achteruit. Het haar wordt vaak doffer.

Voorafgaand aan elke kuur zal bij de controle bij de oncoloog of dagcentrum-verpleegkundige het resultaat van de hoofdhuidkoeling met u worden besproken. Mocht u veel haaruitval hebben gehad na de voorgaande kuur en/of twijfelen over het voortzetten van hoofdhuidkoeling bij de chemotherapie, dan kunt u contact opnemen via het nummer op de belkaart.

Haarverzorging
Het is niet precies bekend welke factoren belangrijk zijn om hoofdhuidkoeling succesvol te maken. We geven de volgende adviezen op basis van ervaringen uit de praktijk.

Het is belangrijk dat uw haar voorzichtig wordt behandeld om te voorkomen dat het droog wordt en afbreekt. Was het haar daarom minder vaak en gebruik milde producten.

Het kleuren van de haren of permanenten is niet bewezen nadelig voor het haar voor, tijdens of kort na de periode van hoofdhuidkoeling. Het is wel raadzaam om hierbij zo weinig mogelijk schadelijke stoffen (als waterstofperoxide) te gebruiken. Vraag uw kapper naar het minimaal gebruiken van schadelijke stoffen. De voorkeur gaat uit naar natuurlijke producten.

Overige tips

• Gebruik alleen milde haarproducten, om uitdroging van uw haar of hoofdhuid te voorkomen.
• Droog uw haar door te deppen in plaats van te wrijven.
• Kam uw haar met een zachte borstel of een grove kam.
• Bind het haar niet te strak bijeen.
• Gebruik zo min mogelijk föhn, krultang, stijltang. Hitte tast het haar aan en maakt het droger waardoor het sneller afbreekt.

Hoofdbedekking
Wij kunnen niet garanderen dat u zo weinig haaruitval zult hebben, dat u geen haarwerk of andere hoofdbedekking (sjaal, mutsje of hoed) nodig heeft. Wij adviseren u om uit voorzorg een haarwerk in bestelling te nemen of u op andere mogelijkheden van hoofdbedekking te oriënteren.

Verdere info zie: Haaruitval en Haarwerk

Meer informatie
De website www.hoofdhuidkoeling.nl geeft een samenvatting van de kennis over haaruitval en hoofdhuidkoeling. U vindt daar onder andere een keuzehulp die per type en dosering chemotherapie de kans op haaruitval geeft mét en zonder hoofdhuidkoeling. De website www.geefhaareenkans.com kan ook helpen bij uw keuze met ervaringsverhalen.

Contact
Heeft na het lezen van bovenstaande info nog aanvullend vragen omtrent de hoofdhuidkoeling kunt u deze vragen stellen tijdens het intakegesprek of bij start van uw 1e kuur.

Hoewel de haaruitval bijna altijd tijdelijk is, wordt het door veel patiënten als belastend ervaren. Vraag de intake verpleegkundige of bij uw behandeling mogelijkheden voor hoofdhuidkoeling zijn (zie tekst hoofdhuidkoeling bij chemotherapie)

Haaruitval bij chemotherapie wordt veroorzaakt doordat de haarvormende cellen door de chemotherapiemiddelen worden beschadigd. In de meeste gevallen heeft de chemotherapie geen nadelige gevolgen voor de nieuwe haargroei of op de kwaliteit van het nieuwe haar.

In de periode dat u geen of weinig haar hebt kunt u een haarwerk aanschaffen. Ook kunt u kiezen voor andere vorm van hoofdbedekking zoals een mutsje, sjaal of pet.

Iedere patiënt heeft vanuit de basisverzekering recht op een vergoeding. Daarnaast kan er bij een aanvullende verzekering een hoger bedrag worden vergoed. Soms is er ook een vergoeding voor andere hoofdbedekkingen inbegrepen. Informeer bij uw eigen zorgverzekeraar wat voor u van toepassing is. De dagcentrumverpleegkundige kan u het passende formulier voor de zorgverzekeraar aanreiken.

Iedere patiënt heeft vanuit de basisverzekering recht op een vergoeding. Daarnaast kan er bij een aanvullende verzekering een hoger bedrag worden vergoed. Soms is er ook een vergoeding voor andere hoofdbedekkingen inbegrepen. Informeer bij uw eigen zorgverzekeraar wat voor u van toepassing is. De dagcentrumverpleegkundige kan u het passende formulier voor de zorgverzekeraar aanreiken.

Maak tijdig een afspraak met uw gekozen haarwerkspecialist. De haarwerkspecialist kan u dan goede uitleg geven over hun werkwijze en krijgt zo ook al een goed beeld van uw huidige kapsel. Samen kunt u dan tot een passende oplossing komen.

Zie hieronder een lijst van haarwerkspecialisten.

Hieronder een aantal adressen waar u terecht kunt voor diverse haaroplossingen.

• Dohmen hair
• Eternal hair
• Haarinstituut Smeets
• Haarmode Zijlstra
• Hairstyling Paul
• Headcovers
• Kapsalon-n-style
• Limburg hair
• Mutssja
• MP haarwerken
• Rosette la Vedette
• Stichting Pruijck

Naast lichamelijke en emotionele problemen die kanker met zich meebrengen kan het uiterlijk ook behoorlijk veranderen. Soms door de ziekte zelf, soms door de behandeling. Daarom wordt de workshop Look Good…Feel Better in Zuyderland medisch centrum georganiseerd.
Bekijk de folder voor meer informatie over de workshops.

Meer informatie over de Stichting Look Good Feel Better.